Op mijn vraag aan mijn coachklanten of zij wel eens stil zijn, stil staan of stilte om zich heen hebben, antwoorden de meesten: “Daar heb ik geen tijd voor” of “Daar heb ik de rust niet voor” of “Dat kan niet in een kantoortuin / met vier kinderen om mij heen / door mijn drukke baan.” In deze blog ga ik in op de kracht van stilte voor iedereen (inclusief mijzelf😊).
Nooit stil
Het is dus bijna nooit stil om ons heen. De hele dag zijn er geluiden, gevraagd of ongevraagd. Zelfs als de mogelijkheid er is om stilte te ervaren kiezen we er vaak voor om muziek of de tv aan te zetten of de telefoon te pakken.
En dan zijn er nog de ‘geluiden’ in ons hoofd, onze gedachten die aldoor doorgaan. In zijn boek over stilte noemt de boeddhistische zenleraar Thich Nhat Hanh[1] dit “radio NSD (Non-Stop Denken)”, een zender waar je brein continu op staat afgesteld en die continu een stroom gedachten (vaak negatieve gedachten, ook nog!) door je bewustzijn stuurt.
Is dat erg?
Ja. Door al die onrust en het lawaai is er geen ruimte meer voor ‘innerlijke stilte’ – de stilte van het niet-denken. En die innerlijke stilte is voor je geest net zo essentieel voor herstel en gezondheid als slaap voor je lichaam.
Constant geluiden om je heen is bijvoorbeeld slecht voor je hersenen. Het zorgt ervoor dat je moeilijker nieuwe herinneringen, feiten en begrippen op kunt slaan in het langetermijngeheugen. Symptomen hiervan zijn vergeetachtigheid, je aandacht moeilijk kunnen richten en gericht houden, weinig of maar kort kunnen concentreren, snel afgeleid zijn of niet meer op (creatieve) ideeën kunnen komen.
De constante blootstelling aan geluid zorgt ook voor stress, wat kan leiden tot lichamelijke klachten en problemen.
Door alle lawaai om je heen en in je hoofd raak je vervreemd van jezelf. Hoe kun je naar je intuïtie luisteren, als radio NSD er voortdurend doorheen tettert? Je hart probeert je iets te vertellen, maar je kunt het niet horen omdat je hoofd vol zit met lawaai.
De kracht van stilte
Alle reden dus om wat vaker de stilte op te zoeken, zowel in je omgeving als in je hoofd. De kracht van stilte zorgt voor een verlaagd stressniveau en geeft je hersenen de kans om zich te herstellen. Je kunt dan je aandacht beter richten en gericht houden, hebt betere en creatiever ideeën en een betere concentratie.
Volgens onderzoek[2] zorgt twee uur stilte per dag er voor dat je nieuwe hersencellen aanmaakt, juist in het gebied van je hersenen waar je geheugen zit.
Ook geeft de stilte je de kans om je beter bewust te zijn van wat je wilt, hoe je er aan toe bent, om beter in contact te komen met jezelf, met je intuïtie. Hierdoor wordt je je beter bewust van wat je nodig hebt.
Je zou stilte moeten inbouwen in je leven. Zodat stilte net zo normaal wordt als je kopje thee in de morgen. Of als het poetsen van je tanden.
Hoe wordt je stil?
Stilte komt niet vanzelf. Het helpt al om af en toe de externe herrie te temperen, door een uurtje de radio / tv uit te zetten en je smartphone uit te zetten. Maar hoe zorg je voor je innerlijke stilte?
Je kunt er ingewikkeld over doen, maar zo moeilijk is het ook weer niet om je gedachten even tot stilstand te brengen. Tien of twintig seconden per keer is al mooi. Als je tijdens een drukke dag af en toe 10 of 20 seconden een pauze in kunt lassen, waardoor je radio NSD even uit staat, maakt dat al een wereld van verschil.
Als je het moeilijk vindt vind je hieronder wat gemakkelijke oefeningen die je op elk moment van de dag kunt uitvoeren en die het je gemakkelijker maken de stilte te vinden die je nodig hebt.
Volgens Thich Nhat Hanh is de stilte toelaten en het niet denken een vaardigheid die, net als andere vaardigheden, vraagt om oefening en geduld. En zoals met alle vaardigheden hoef je niet láng te oefenen, als je het maar elke dag even doet.
Je kunt één of meerdere oefeningen per dag uit onderstaand lijstje kiezen.
1. Stilteplekje en ademhaling. Zoek voor jezelf een plekje waar je je goed kan voelen, waar je even ongestoord (en in stilte) jezelf kan zijn en alleen kan zitten (of liggen). Zitten is iets effectiever omdat je dan alert blijft, maar als liggen voor jou beter aanvoelt, kan dit ook. Concentreer je op je ademhaling en laat je gedachten voorbij gaan, schenk er niet al te veel aandacht aan. Elke keer dat er gedachten opkomen en je merkt dat je afgeleid wordt: dat geeft niks, concentreer je opnieuw op je ademhaling. Deze oefening kan je zolang aanhouden als je zelf wenst. Begin met een paar minuten en bouw de lengte van de oefening op, voel zelf aan wat comfortabel is. Vaak is een kwartier voldoende om even op te laden. Na de oefening kom je langzaam terug in beweging, rek je even uit en voel hoe je er bij zit.
2. Bewust van geluiden. Deze oefening kun je overal doen, ook waar het niet stil is. Het fijnst is het om het in een omgeving te doen waar het zo stil mogelijk is of buiten. Luister bewust naar de geluiden om je heen. Merk op wat je hoort. Als er gedachten in je opkomen en je merkt dat je afgeleid wordt van de geluiden om je heen: dat geeft niks, concentreer je opnieuw op de geluiden om je heen. Doe deze oefening een paar minuten, enkele keren per dag. Je kunt de oefening ook elke keer doen als je merkt dat je moe wordt, je niet meer goed kunt concentreren of je gestrest voelt.
3. Concentreren op je ademhaling. Deze oefening is heel eenvoudig: je begint met het tellen van je ademhaling vanaf 1. Wanneer je merkt dat je aandacht vervlogen is en je bent afgeleid door je gedachten geeft dat niets. Concentreer je je weer op je ademhaling en begint gewoon weer opnieuw bij 1. Doe deze oefening een paar minuten en herhaal hem af en toe als je je gestrest of ongeconcentreerd voelt. Je kunt hem zittend of liggend (niet in slaap vallen) doen of als je (buiten) loopt. Doe de oefening zo lang als je het zelf comfortabel vindt.
4. Voor een afspraak. Zorg dat je bij een afspraak iets te vroeg bent, en focus je een minuut op je omgeving. Gebruik daarvoor al je zintuigen. Wordt je bewust van de geluiden die je hoort, wat je ziet en hoe het voelt om daar te zijn. Ben je ook bewust van hoe de stoel waarop je zit of de grond waarop je staat aanvoelt.
5. Opgaan in een activiteit. Doe een activiteit alleen, zoals tekenen, schrijven, musiceren, tuinieren, of een andere activiteit die je leuk vindt, waarbij je met je handen werkt en waarin je helemaal opgaat, zodat je alles om je heen vergeet. Doe daarbij ook geen muziek aan. Merk erna op hoe je je voelde tijdens en direct na het doen van de activiteit en hoe het was met je gedachten en concentratie.
Je zult merken dat als je één of meerdere van deze oefeningen regelmatig doet, je je rustiger, meer gefocust, meer geconcentreerd en energieker gaat voelen.
[1] Thich Nhat Hanh, Stilte. Luisteren in een wereld van lawaai, 2017, Ten Have,
[2] Is silence golden? Effects of auditory stimuli and their absenceon adult hippocampal neurogenesis, Imke Kirste & others, 2013, Springerlink.com.