De meerderheid van mijn coachklanten ervaren dat zij niet goed in hun vel zitten pas als zij lastige of schokkende situaties meemaken die ineens op hun pad komen, zoals een nare persoonlijke gebeurtenis, ernstige ziekte, een lastige situatie op het werk of zoals nu de Coronatijd met alle gevolgen van dien. Het wordt hen dan duidelijk dat dit echt teveel gevraagd is en kunnen niet goed omgaan met de situatie en voelen zich onmachtig, angstig, boos, verdrietig, neerslachtig en merken dat zij niet goed meer kunnen functioneren, zowel op het werk als in de privésituatie. Ik wil in deze blog mensen die dit herkennen wat handvatten geven om hiermee om te gaan. Veel draait daarbij om veerkracht.
Veerkracht
Tijdens mijn opleiding positieve psychologie kwam ik de term ‘veerkracht’ tegen. Veerkracht werd gedefinieerd als: het vermogen om onder of na moeilijke omstandigheden goed te functioneren en zelfs te groeien[1]. Je kunt als mens niet leven zonder schokkende of nare gebeurtenissen, die horen bij het leven en mensen hebben het daar moeilijk mee. Uit onderzoek blijkt toch dat de meeste mensen aangeven dat ze sterker geworden zijn na het meemaken van een nare of schokkende gebeurtenis. De meeste mensen zijn dus goed in staat om goed om te gaan met lastige situaties, om mee te buigen en terug te buigen tijdens en na stressvolle gebeurtenissen, net zoals bamboe tijdens en na een storm. Je kent misschien ook wel de uitspraak: Als ik er niet dood aan ga maakt het me sterker.
Positiviteit
Er is ook onderzoek gedaan naar wat nou maakt dat mensen ongeschonden en zelfs sterker door nare gebeurtenissen heen komen. Het bleek dat het er niet om gaat wat je overkomt, maar om de manier waarop je ermee omgaat. Daarbij is positiviteit heel belangrijk om goed met tegenslagen om te kunnen gaan. En daarbij is positiviteit niet een karaktereigenschap die je hebt of niet hebt, maar iets wat je doet, iets in je gedrag dus. En het goede nieuws is dat je gedrag kunt leren. Dus je kunt jezelf aanleren om positiever te zijn en meer veerkracht te ontwikkelen, zodat je beter bestand bent tegen tegenslagen en nare situaties, daar beter mee om kunt gaan en zelfs sterker uit te komen.
Kenmerken veerkrachtige mensen
Het is interessant om te kijken wat mensen doen die heel veerkrachtig zijn en daar is gelukkig ook onderzoek naar gedaan. Mensen die veerkrachtig zijn kenmerken zich door een optimistische kijk op het leven, zij staan open voor nieuwe ervaringen en hebben meer positieve emoties dan mensen die minder veerkrachtig zijn. Ook hebben zij een bepaalde kijk op het leven die gekenmerkt wordt door gedragingen als: oog hebben voor de ander, zich kunnen verbinden met anderen, aardig zijn tegen zichzelf en anderen en iets goeds willen doen voor anderen.
Het hebben van positieve emoties voorafgaand en tijdens een nare situatie of schokkende gebeurtenis zorgen er voor dat je op een goede manier omgaat met zo’n situatie en dat je er ook beter uit komt. Je bent dan eerder geneigd te je te richten en te zoeken naar mogelijkheden in plaats van je te richten op wat niet kan en op de negatieve kant van de situatie.
Vergroten van je veerkracht
Hoe kun je nou je veerkracht vergroten? We zagen net al dat dit gelukkig mogelijk is, het is niet zo dat je je neer hoeft te leggen bij een lage veerkracht. Als je merkt dat je veerkracht laag is en je iets aan het vergroten van je veerkracht wil doen, dan kan dat. Het is het fijnst als je al veerkrachtig bent voordat er een nare situatie op je pad komt, preventief dus, want veerkracht beschermt je ook voor somberheid en andere negatieve gevoelens. Maar ook tijdens zo’n situatie kun je werken aan je veerkracht, zodat je er verder goed mee om kunt gaan en ook goed weer uit kunt komen. Hieronder vind je drie oefeningen die je kunt doen om je veerkracht te vergroten[2].
Oefening 1: zoek naar de lichtpuntjes
Een probleem is niet altijd even erg, soms is het erger en soms wat minder erg. Zoek naar momenten waarop het probleem minder erg is, ook al is het maar een klein beetje. Of naar momenten dat het probleem er even niet is, al is het maar heel even. Wees je bewust van deze momenten en richt je op de volgende vragen: Wanneer ben je iets minder bezig met de nare situatie? Wat is er anders aan die momenten? Hoe lukt je dat? Welke invloed heb jij op die momenten, ook al is het maar een heel klein beetje? Hoe zou je vaker voor die momenten kunnen zorgen?
Oefening 2: Sprong in de toekomst
Stel je bent een oude en wijze man of vrouw geworden en je kijkt terug op deze moeilijke periode van je leven. Wat zou deze oude en wijze man of vrouw je aanraden om door de huidige moeilijke fase van je leven heen te komen? Wat zou je volgens hem of haar moeten doen of laten? Waar zou je volgens hem of haar aan moeten denken? Wat zou jou volgens hem of haar het beste helpen om van deze situatie te genezen? Wat zou hij of zij zeggen om je te troosten? Welk advies heeft hij of zij nog meer voor jou?
Oefening 3: schatgraven
Als je iets ergs of schokkends hebt meegemaakt en je bent daar heel erg van ontdaan heb je het erg moeilijk en dat is logisch. Hoe verdrietig je ook bent en hoe moeilijk je het ook vindt, ga eens na of je iets positiefs kunt vinden in jouw situatie. Is er misschien iets (kleins) waar je ondanks alles toch dankbaar voor kunt zijn? Had het nog erger kunnen zijn dan het nu is? Wat maakt dat het niet erger is? Het kan helpen iemand te vragen om met je mee te denken als het je zelf niet lukt.
Een voorbeeld ter verduidelijking: de moeder van een klant overleed op 91 jarige leeftijd en zij zegde een afspraak af. Ze vertelde heel verdrietig te zijn door het verlies van haar moeder maar ook dat ze ook dankbaarheid voelde omdat haar moeder rustig was ingeslapen en een heel mooi en lang leven had gehad.
Onderzoek wijst uit dat het vinden van iets positiefs in een hele nare situatie, al is het maar iets heel kleins, je helpt beter om te gaan met de situatie en er ook later sterker uit te kunnen komen.
Ik hoop dat deze oefeningen je helpen in de moeilijke situatie waar je je nu in bevindt. Als je deze oefeningen regelmatig doet ben je tegelijkertijd ook bezig met het vergroten van je veerkracht, zodat je niet alleen beter door deze situatie heen komt maar ook beter bestand bent tegen tegenslagen en nare situaties in de toekomst.