Als je iets al heel lang op een bepaalde manier doet, dan word je daar goed in en is het lastig om het op een andere manier te gaan doen, ook al wil je dit heel graag. Herken je dit? Heb je er een voorbeeld van? Zo niet, dan geef ik je hieronder een voorbeeld.
Voorbeeld
Michael vindt het eng om te praten in groepen. Eén op één gaat het prima maar in een groep, bijvoorbeeld in zijn team op het werk of met een groep vrienden is hij altijd voorzichtiger en laat hij een ander voorgaan. Als een ander iets zegt wat hij eigenlijk wilde zeggen is hij aan de ene kant blij en laat hij merken dat je het ermee eens bent. Aan de andere kant denkt hij: wat jammer dat ík de kans niet had om dit te zeggen.
Hij heeft inmiddels ingezien dat dit komt doordat hij zichzelf en dus wat hij te zeggen heeft niet belangrijk genoeg vindt. Hij heeft besloten zichzelf en wat hij te zeggen heeft wel belangrijk te vinden en zichzelf veel meer op de eerste plaats te zetten en te zeggen wat hij vindt.
Hij merkt na een tijdje dat hij het lastig vindt zijn gedrag te veranderen. Hij merkt dat hij vaak ondanks zijn goede voornemen te laat is met wat hij wil zeggen. Voor hij het weet is hij in een teamvergadering of tijdens een etentje bij vrienden toch weer stil gevallen. Achteraf vindt hij vaak dat hij nog steeds niet gezegd heeft wat hij eigenlijk had willen zeggen en baalt hij van zichzelf dat het hem niet lukt.
Je hersenen
Het helpt om deze of soortgelijke ervaringen met het veranderen van je gedrag eens te bekijken vanuit de werking van je hersenen. De ontwikkeling van je hersenen vindt grotendeels plaats in de baarmoeder en tijdens je kindertijd. Maar ook als je volwassen bent zijn je hersenen nog steeds in staat om zich te ontwikkelen. Je hersenen veranderen continu. Door herhaling van activiteiten worden paden tussen neuronen, waarover de informatie gaat die je gedrag aansturen, versterkt. Dit kunnen gedachten, gevoelens of acties zijn, dat maakt niet uit. Hoe vaker je acties (dus ook gedachten en gevoelens) herhaalt, hoe sterker deze paden worden.[1]
Snelweg
Hoe kun je deze kennis over je hersenen nou gebruiken voor je gedragsveranderingen of het aanleren van nieuw gedrag, net zoals in het voorbeeld? Kijk er eens zo naar: als je iets heel vaak doet of denkt zijn de neurologische paden in je hersenen voor dat bepaalde gedrag of die bepaalde gedachte sterk geworden, je gaat erover alsof het snelwegen zijn. Degene in het voorbeeld gedraagt zich al heel lang op een bepaalde manier in groepen. Zijn of haar neurologische paden die dit gedrag ondersteunen zijn heel sterk. Supersnelwegen dus.
Bospaadje
Op het moment dat je iets nieuws aan wilt leren neem je als het ware een andere afslag: in plaats van de snelweg die je altijd neemt, neem je een zijpaadje, een ongebruikt paadje dat een veel minder goede weg is dan de snelweg die je kent en altijd neemt, ze zijn moeilijker toegankelijk, zoals bospaadjes. De neurologische paden in je hersenen zijn nog niet sterk om je nieuwe gedrag of gedachten te ondersteunen omdat ze nog niet veel gebruikt zijn. In het voorbeeld zijn de neurologische paden die het nieuwe gedrag (je mening geven in groepen) ondersteunen nog niet sterk.
Door iets vaak op de nieuwe manier te doen, dus door je voorgenomen gedragsverandering vaak te doen, kun je dit bospaadje langzaam veranderen via een betere weg in een snelweg. Elke keer dat je je nieuwe gedrag vertoont wordt het paadje beter en merk je dat het ook beter gaat.
De gemakkelijkste weg
In het begin zal je merken dat je soms automatisch doet wat je altijd deed, dus dat je snel vervalt in je oude gedrag, zo ook in het voorbeeld hierboven. Dat is niet zo gek, je neemt gewoon de gemakkelijkste weg, de snelweg die je goed kent. Je wilt in dezelfde situatie gedrag vertonen wat je nog niet zo goed beheerst en je kan jezelf niet kwalijk nemen dat je dat niet meteen zo goed kunt als je oude gedrag, het zou onlogisch zijn dat je op een weinig gebruikt bospaadje net zo goed en snel vooruit zou kunnen komen als op een snelweg.
Maak van je bospaadje een snelweg!
Hoe maak je nou van je geitenpaadje een nieuwe snelweg? Ten eerste: blijf je nieuwe gedrag uitvoeren en gun jezelf de tijd om een steeds betere weg te vormen en dat kost even tijd en moeite. Het goede nieuws is dat de moeite meteen al afneemt, het paadje wordt immers elke keer beter. Het wordt dus steeds gemakkelijker om je nieuwe gedrag te vertonen.
Ten tweede kun je ook zonder je nieuwe gedrag te vertonen ervoor zorgen dat je bospaadje verbetert. Je kunt namelijk ook met gedachten je neurologische paden versterken. Dus als je denkt over je nieuwe gedrag helpt je dit ook je dit gedrag sneller en gemakkelijker uit te voeren.
Doe de volgende activiteiten regelmatig:
· Stel je je voor dat je je nieuwe gedrag vertoont in verschillende situaties. Stel je dit zo concreet en levendig voor als je kunt. Visualiseer hoe je je gedraagt, wat je precies doet, wat je zegt en op welke toon, hoe je houding is, hoe je uitstraling is, hoe mensen op je reageren, etc., etc.
· Het je voorstellen van je nieuwe gedrag kun je doen aan de hand van een zogenaamde creatievraag[2]: wie ben ik als ik ……. (in het voorbeeld: wie ben ik als ik gemakkelijk mijn mening zeg in een groep zonder bang te zijn voor het oordeel van de anderen?). Of: wat wordt er mogelijk als ik ……. (in het voorbeeld: wat wordt er mogelijk als ik gemakkelijk mijn mening zeg in een groep zonder bang te zijn voor het oordeel van de anderen?). Bedenk zo gedetailleerd mogelijk wie jij bent met je nieuwe gedrag, wat je dan doet en wat er daardoor mogelijk wordt, wat er voor jou de voordelen van zijn en wat het je brengt.
· Bepaal wat je in de weg zit dit nieuwe gedrag te vertonen. In het voorbeeld is Michael misschien bang voor het oordeel van anderen. Erken dat je daar bang voor bent en dat dit je in de weg zit, straf jezelf er niet voor, besluit dat je dat kwijt wilt en laat het dan bewust los.
Deze activiteiten kun je op elk moment van de dag doen. Dit hoeft je niet veel tijd te kosten, doe het als je even ergens op moet wachten of even pauze hebt en concentreer je op één van deze activiteiten. Als je het fijn vindt, kun je het ook opschrijven of tekenen, doe wat bij je past. Je bent er dan ook weer mee bezig op een andere manier en dat helpt je ook weer je snelwegen sneller aan te leggen. Je zult merken dat dan het uitvoeren van je nieuwe gedrag je snel steeds minder moeite kost.
[1] Je kunt op internet verschillende websites vinden waar je meer kunt lezen over de werking van de hersenen, bijvoorbeeld: https://www.hersenstichting.nl/alles-over-hersenen, https://www.nemokennislink.nl/kernwoorden/hersenen/
[2] Creative Consciousness Masterprogramma 2017/2018
Comentarios